راهکارهای ارتقاء وضعیت ترویج علم در ایران؛ با بررسی دیدگاه صاحب‌نظران و متولیان

هدف: در سازوکار ملی ترویج علم، علاوه بر موضوع سیاست‌گذاری و فرایند مهم پیاده‌سازی آن، عوامل متعدد و تأثیرگذار دیگری نیز مدنظر قرار بگیرند زیرا بر موفقیت و یا عدم موفقیت سازوکار طراحی شده نقش عمده‌ای دارند. شناسایی عوامل بازدارنده و همچنین راهکارهای حل مسئله و ارتقاء وضعیت ترویج علم در کشور، از جمله مسائل مهمی است که باید به آن‌ها توجه ویژه داشت. روش شناسی: جامعه پژوهش، 60 نفر از صاحب‌نظران حقیقی و حقوقیِ (شاغل در سازمان‌هایی متولی ترویج علم) فعال و باتجربه در زمینه ترویج علم در کشور هستند که بر اساس معیارهایی همچون سابقه فعالیت، تخصص، تجربه کاری و ... انتخاب شده‌اند. داده­های پژوهش با استفاده از روش پیمایشی گردآوری شده است. ابزار گردآوری داده­ها، پرسشنامه و روش نمونه­گیری هدفمند و گلوله­برفی بوده است. یافته ها: تحلیل یافته­ها نشان داد که «اصلاح نظام آموزشی (مدارس و دانشگاه­ها) به گونه­ای که ترویج علم بخش مهمی از فعالیت‌های مهم آن‌ها قلمداد شود» با کسب امتیاز نهایی 59 بالاترین امتیاز را از آن خود کرده است و به عنوان اولویت اول متولیان و اولویت دوم صاحبنظران، به عنوان راهکار مهمی در توسعه ترویج علم در کشور معرفی و شناخته شده است. نتیجه گیری: «ارتقاء آگاهی مسئولان دولتی و نهادهای خصوصی نسبت به اهمیت ترویج علم» و «توجه به ترویج علم از سنین پایین­تر» با کسب امتیاز نهایی 56 و 54، دو راهکار مهمی هستند که توسط صاحبنظران و متولیان معرفی شده­اند.«حمایت مالی دولت از مراکز تازه تاسیس، خصوصی، مراکز پرورش خلاقیت، کارآفرینی و . . . که در راستای ترویج ایده­ها و خلاقیت‌های خود با امکانات محدود تلاش می­کنند»، با میانگین 5.93، «پرداخت وجوهی به عنوان کمک هزینه در قالب برنامه­های تشویقی به سازمان‌های فعال (جهت جبران برخی محدودیت‌های مالی و تشویق سایر نهادها به فعالیت بیشتر)» با میانگین 5.78 و «تعریف و تعیین سیاست ویژه اعطای بودجه مورد نظر، حقوق و مزایا، اعطای وام­های بلاعوض، کم بهره و . . . برای سازمان­ها و نهادهای متولی (دولتی و خصوصی) توسط دولت» با میانگین 5.55، سه راهکار مهمی هستند که توسط متولیان، به منظور رفع مشکلات مالی نهادهای متولی معرفی شده است.